Choroba nowotworowa oraz jej leczenie, w tym chemio- i radioterapia mają działanie immunosupresyjne i zwiększają ryzyko infekcji.  W związku z tym zarówno lekarzom,  jak i Pacjentom zależy na tym, aby maksymalnie dobrze przygotować się do prowadzenia takiej terapii. Jednym z elementów takiego przygotowania jest wykonanie szczepień ochronnych.

Kiedy jest dobry czas,  aby przygotować się,  stosując szczepienia ochronne?  Jak zaplanować takie szczepienie i przeciwko którym chorobom?  O tym słów kilka we wpisach. Dziś  kolejny z nich. 

Przeciwwskazania do szczepienia u dorosłych Pacjentów z chorobą nowotworową 

Czy są jakieś okoliczności w których Pacjent z chorobą nowotworową nie powinien być zaszczepiony?

• Występująca w danym momencie czynna infekcja z  wysoką gorączką stanowi generalne przeciwwskazanie do każdego szczepienia.
• Uczulenie na składniki preparatu szczepionki, przede wszystkim mam tu na myśli elementy konserwujące szczepionki.
• Okres intensywnej chemioterapii lub radioterapii czynnej choroby nowotworowej stanowi przeciwskazanie do stosowanie szczepionek żywych, z powodu ryzyka wystąpienia zakażenia szczepem wirusa zawartym szczepionce . 
• W przypadku szczepionek nieżywych przyjmowanie chemioterapii, bądź radioterapii sprawia, że  taka szczepionka po prostu może nie dać odpowiedniej reakcji organizmu i ten sposób Pacjent nie uzyska tego efektu po szczepieniu, o  który nam chodzi. Po prostu nie uzyska odporności.  To nie dotyczy wspomnianych już wcześniej dwóch szczepionek WZW B i grypy sezonowej. W tym przypadku próbujemy „się wstrzelić” nawet pomiędzy okna terapeutyczne chemioterapii,  czyli na przykład w okresie 2 tygodnie po poprzedniej chemii 2 tygodnie przed kolejną chemią. Jeśli takie okienko się pojawia,  to warto się wtedy zaszczepić.
• Leczenie Prednizonem w dawce powyżej 20 mg na dobę lub jego odpowiednikiem przez ponad 14 dni. Inaczej mówiąc czynne stosowanie sterydów, które  również upośledza odpowiedź immunologiczną.
• Terapia przeciwciałami monoklonalnymi anty – CD20, np. preparatem o nazwie  Rytuksymab.

Wskazania i przeciwwskazania do szczepienia osób z otoczenia osoby chorej na chorobę nowotworową

Oczywiście istnieją wskazania czy szczególne sytuacje, na które powinniśmy zwrócić uwagę. Generalnie osoby, które mieszkają z osobą chorą onkologicznie, powinny otrzymywać wszystkie szczepionki inaktywowane i rekombinowane, zgodnie z obowiązującymi programami szczepień ochronnych dla dzieci i dorosłych.  Zdecydowanie zalecane jest  coroczne doszczepienie osób z otoczenia przeciwko grypie sezonowej. Przy czym generalna zasada jest taka,  że powinniśmy te osoby szczepić szczepionką inaktywowaną, czyli nie szczepionką donosową.

U członków rodziny Pacjenta w trakcie leczenia onkologicznego możliwe jest także prowadzenie szczepień szczepionkami żywymi,  na przykład przeciwko odrze,  śwince i różyczce,  przeciwko ospie wietrznej,  żółtej febrze, durowi brzusznemu,   u dzieci przeciwko rotawirusom.

Jakie są zasady bezpieczeństwa podczas stosowania żywych szczepionek u domowników przebywających w otoczeniu Pacjenta?

• Jeżeli u członka rodziny Pacjenta, którego zaszczepiliśmy przeciwko ospie wietrznej wystąpiła osutka skórna, to do czasu jej ustąpienia należy tą osobę odizolować od Chorego onkologicznie.
• W przypadku rotawirusów,  Chorzy z nowotworem nie powinni mieć kontaktu z wydzielinami,  czyli na przykład nie powinni przebierać niemowlaka,  opróżniać kosza na śmieci przez okres 4 tygodni po szczepieniu niemowląt przy użyciu szczepionki przeciwrotawirusowej.  Przypominam,  że ta szczepionka weszła do obowiązkowego kalendarza szczepień w roku 2021. Stąd też wszystkie dzieci urodzone w 2021 roku lub później będą szczepione tą szczepionką.
• Jeśli chodzi o stosowanie donosowej szczepionki przeciw grypie to jest to przeciwwskazane u  osób  z otoczenia Pacjentów z niedoborem odporności przez kilka pierwszych miesięcy po przeszczepie komórek macierzystych szpiku, bądź gdy u Chorych  stwierdzono chorobę przeszczep przeciwko gospodarzowi. 
• Nie zaleca się podawania żywej szczepionki osobom mieszkającym z Pacjentami z niedoborami odporności. Nie powinno się podawać żywej szczepionki przeciwko Poliomyelitis ze względu na większe ryzyko porażenia wiotkiego, związanego z tą szczepionką w wyniku kontaktu z osobą,  która wydala zawartego w szczepionce wirusa.

Pacjenci często też pytają mnie o leczenie hormonalne,  które często prowadzone jest na przykład przy nowotworach prostaty.  Tak prowadzona hormonoterapia nie wpływa na działanie układu odpornościowego.  Nie ma zatem obawy o gorszą odpowiedź na podaną szczepionkę. Stąd też jak najbardziej w toku takiego postępowania hormonoterapeutycznego można szczepić.

Pacjenci po splenektomii – zalecane szczepienia

Jest jeszcze jedna,  szczególna grupa Pacjentów, o której chciałbym tutaj powiedzieć, czyli Chorzy po splenektomii, czyli po usunięciu śledziony albo po napromienianiu tej okolicy. To są Pacjenci szczególnie narażeni na ciężki przebieg przede wszystkim zakażenia pneumokokami, meningokokami i hemofilus influenzae typu B.

Dwa pierwsze,  czyli pneumokoki  i meningokoki zostały tu przed chwilą przeze mnie omówione. Natomiast jeśli chodzi o hemofilus influenzae typu B, to niestety on także daje większe ryzyko ciężkiego przebiegu u Pacjentów bez śledziony lub po jej napromienianiu. Szczepionka przeciwko Hib dla osób dorosłych  w Polsce nie jest zarejestrowana. Szczepimy poza wskazaniami rejestracyjnymi jedną dawką. Taką samą szczepionką,  jaka jest dostępna dla dzieci.