Upadek w domu. Ból. Telefon. Karetka. Szpital. Na rtg złamanie. Operować czy nie operować? Tak czy inaczej wyrok. Zbyt często niestety śmiertelny. Dziś w artykule o osteoporozie. O tym, że osteoporza to choroba śmiertelna.

Odkąd pamiętam był dla mnie zawsze. Gdy byłem całkiem mały i prowadzał mnie po ogrodzie cierpliwie tłumacząc po raz kolejny, co i gdzie rośnie. Potem, gdy odbierał mnie ze szkolnej świetlicy swoim żółtym maluchem. I gdy zawsze dbał, by było ciepło w pokoju gościnnym, gdy nocowałem tam na studiach. Mój Dziadek.

Ze względu na chorobę i wiek On i Babcia zamieszkali z moimi Rodzicami. Na parterze, z dostępem do kuchni i łazienki, dom bez progów, na podłogach panele. Szerokie drzwi. Widny pokój. Przewrócił się, bo jak zawsze chciał coś poprawić – tym razem legowisko psa. Znalazł Go mój Tata. Potem poszło szybko. Karetką do szpitala, w szpitalu diagnoza. Złamanie kości udowej. Wyszła anemia, więc zabieg przełożono. Potem wdała się infekcja, znów przełożono. Stan się pogarszał, już ciężko było nie tylko z nim sensownie porozmawiać, ale i podać jedzenie. Wreszcie zabieg się odbył. Udał się. Ortopedycznie wszystko poszło idealnie. W domu czekało łóżko ortopedyczne, materac przeciwodleżynowy, zakupione sprzęty i odżywki. Dziadek zmarł w dobę po wypisie ze szpitala. W naszym domu. Z nami.

Osteoporoza nie boli. Aż do pierwszego złamania. Czasem bywa, że pierwsze jest także ostatnim.

1. Czym jest osteoporoza. I kiedy należy stosować prewencję.
2. Kto choruje?
3. Jak poznać, że się ma osteoporozę?
4. Jak wygląda leczenie?
5. O najważniejszym!
6. O upadkach!

Zdrowa kości i osteoporoza

Zdrowa kość zbudowana jest z dwóch warstw. Na zewnątrz z kości zbitej oraz z kości gąbczastej bliżej środka. W samym centrum większości kości znajduje się szpik kostny, ten który wytwarza krew. Kość żyje!!! Nie jest metalowym prętem w ciele człowieka. Stale jest poddawana przeróbce, jest niczym mały plac budowy. Burzenie i odbudowa. Odbudowa i burzenie. Ciągły cykl. To ważne, będę do tego jeszcze wracał we fragmencie dotyczącym leczenia.

Osteoporoza jest znacznym zmniejszeniem ilości kości zbitej i gąbczastej. Zrzeszotnieniem (termin medyczny w polskiej literaturze fachowej) – a więc kość zaczyna przypominać rzeszot, sitko, staje się dziurawa. Krokiem w kierunku osteoporozy jest osteopenia – kości jest mniej, ale nie aż tak bardzo. Im mniej gęsta gości tym większe ryzyko, że pęknie.

Kto choruje na osteoporozę?

Skąd masz wiedzieć, czy Ty lub Twoi Bliscy są zagrożeni osteoporozą? Zazwyczaj chorują kobiety (statystycznie częściej niż mężczyźni). Kobiety zagrożone są podwójnie, gdyż ryzyko choroby rośnie w związku z menopauzą. Dodatkowo na występowanie osteoporozy wpływ ma stosowanie leków (zwłaszcza sterydów, przez długi czas). Jeśli w dzieciństwie Twoi Rodzice nie zadbali o dostatecznie dużo wapnia w diecie i słońca na skórze (witamina D), Twoja masa kostna od początku była mniejsza, a więc i ryzyko osteoporozy duże.

Silne czynniki ryzyka osteoporozy to:


• przedwczesna menopauza

• Amenorrhoea – brak miesiączki i wreszcie sama menopauza,

• mała szczytowa masa kostna

• leczenie sterydami
• Reumatoidalne Zapalenie Stawów (RZS)
• choroby tarczycy
• nowotwory
• wcześniejsze złamania.

Pozostałe czynniki ryzyka osteoporozy:

• tytoń

• alkohol

• niska podaż wapnia i witaminy D

• brak aktywności fizycznej.

Ryzyko zachorowania jest 
w pewnym stopniu dziedziczne. Zależy od szczytowej masy kostnej – a ta zależy od genów. Ryzyko jest większe u osób szczupłych (taki był mój Dziadek, a ja genetycznie po nim też), ryzyko jest większe u osób drobnokościstych. Zachorować może jednak każdy!

Objawy osteoporozy

Nie ma objawów aż do złamania. I w tym cały szkopuł. Kości wcale nie bolą. Nie wysyłają też sygnałów, że coś jest na placu ciągłej przebudowy nie w porządku. Aż do momentu, gdy dochodzi do złamania. Zwykle pod wpływem niewielkiego urazu, niegroźnego dla zdrowej kości. Czasem nawet bez urazu. Do złamań dochodzi najczęściej:

• w okolicy przedramienia (nadgarstek);
  
• w okolicy kości udowej (złamanie przez szyjkę kości udowej lub poniżej), najgroźniejsze w skutkach;
  
• w kręgach kręgosłupa (złamania kompresyjne, zmniejszają wysokość Chorego, powstaje tzw. „wdowi garb”).
  

Skoro nie ma objawów – na pierwszy plan wysuwa się diagnostyka. Szczegółowo zebrany przez Twojego lekarza wywiad oraz badanie (zwłaszcza postawy ciała) pozwalają wychwycić czynniki ryzyka. Właściwym badaniem jest wykonanie densytometrii – badania gęstości kości przy użyciu promieniowania rentgenowskiego (takiego samego jak do zdjęcia rtg). Prawidłowo badanie powinno obejmować dwie okolice ciała (to otrzymasz na wyniku): okolicę lędźwiową kręgosłupa i okolicę szyi kości udowej. Badanie z nadgarstka (przenośne, „obwoźne” densytometry) jest niediagnostyczne. Szkoda pieniędzy. 

Na podstawie densytometrii można określić czy kości mają odpowiednią budowę, czy już doszło do osteoporozy (ewentualnie osteopenii).

Dodatkowe badania krwi i moczu są wykonywane rzadko. Oznaczamy
 poziom wapnia i fosforu w surowicy i moczu, poziom fosfatazy kwaśnej i alkalicznej. Chcemy wykluczyć osteoporozę wtórną i monitorować leczenie.

Leczenie

Leczenie osteoporozy wymaga postawienia rozpoznania przez lekarza (w tym na podstawie densytometrii). Celem leczenia nie jest wyleczenie. Jest ono niemożliwe. Celem leczenia jest natomiast zwiększenie masy kostnej i zmniejszenie ryzyka złamań.

Stosujemy różne leki, przede wszystkim bisfosfoniany (np. Alendronian, Rizedronian), które hamują aktywność komórek niszczących kości. Renalinian strontu
 hamuje niszczenie i pobudza tworzenie kości, zaś wapń i witamina D pomagają w odbudowie. Leki stosowane są pod nadzorem lekarza, zwykle doustnie, czasem także w formie zastrzyków. Nowe leki podaje się nawet raz na kilka miesięcy, a nadal są skuteczne.

Jak już pisałem – kość to plac budowy. Tam gdzie na kość działają siły (gdy chodzisz, ruszasz się, ćwiczysz) trwa przebudowa aby kość jak najlepiej znosiła obciążenia. I właśnie ten mechanizm możesz wykorzystać dla poprawienia zdrowia kości. Dbaj o ruch! A kości przebudują się odpowiednio, będą mocniejsze.

Co zrobić aby samemu zadbać o zdrowie kości:

…unikaj upadków!

Najwięcej złamań z powodu osteoporozy zdarza się w domu!!! Mój Dziadek tak upadł. Zadbaj by w domu Twoim lub Twoich Bliskich ryzyko upadku było jak najmniejsze. Oto co warto zrobić:

1. Zadbaj o dobre okulary – słaby wzrok przyczynia się do upadków!
   
2. Zachowaj sprawność ruchową, ćwicz choć trochę! Obniżona sprawność ruchowa i zaburzenia równowagi prowadzą do upadków.
   
3. Unikaj alkoholu i uważnie stosuj leki, mogą prowadzić do osłabienia mięśni.
   
4. Przygotuj dom tak, by jak najmniej ryzykować!
   

• Usuń dywaniki lub przyklej je do podłogi.
  
• Zamontuj uchwyty – zwłaszcza w łazience: koło toalety i pod prysznicem.
  
• Do wanny wsadź matę antypoślizgową.
  
• Usuń chwiejne meble lub przykręć je do ścian.
  

O dobrym przygotowaniu domu do potrzeb Chorego piszę w artykułach w dziale Narzędziownia,gdzie serdecznie Cię zapraszam.

Komentuj, pytaj!

Zapraszam do pozostawiania komentarzy pod tym tekstem. Na Twoje pytania postaram się odpowiedzieć bezpośrednio lub przygotuję artykuł na dany temat. W ten sposób możesz pomóc nie tylko sobie, ale i innym osobom mającym podobne problemy lub wątpliwości.