Gdy towarzyszy nam ból, staramy się zrobić wszystko, aby się go pozbyć. Jakie są najskuteczniejsze sposoby radzenia sobie z bólem? Co zrobić, aby leczenie przeciwbólowe było efektywne?

Leczenie przeciwbólowe jest nie tylko niezbędnym elementem terapii wielu poważnych schorzeń, ale także codziennością licznej grupy osób zmagających się z tym objawem. Często niestety jest ono prowadzone w sposób nieskuteczny, co może prowadzić do jeszcze poważniejszych konsekwencji.

Najczęściej stosowane leki przeciwbólowe

Paracetamol, metamizol, niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ)

Prawdopodobnie każdy z nas posiada je w swojej domowej apteczce. Paracetamol, metamizol, niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), do których należą m.in. kwas acetylosalicylowy, ibuprofen czy diklofenak są możliwe do zakupienia prawie w każdym sklepie, czy stacji benzynowej, nie wspominając o aptekach, gdzie można je dostać bez recepty. Tak duża dostępność może niestety prowadzić do nadużywania tych leków, a brak konieczności konsultacji z lekarzem do niewłaściwego ich stosowania.

Leki opioidowe

Następna grupa leków przeciwbólowych, stosowana już pod ścisłym nadzorem lekarza, to opioidy. Są one niesamowicie skuteczną bronią w walce z bólem, szczególnie u pacjentów z bólem przewlekłym, nowotworowym. Na ich temat krąży wiele mitów, a myśl o ich stosowaniu u wielu pacjentów stanowi źródło ogromnych obaw i leków. O najważniejszym leku z tej grupy, czyli morfinie pisałem już w jednym z poprzednich artykułów, a w najbliższym czasie pojawią się wpisy także o pozostałych opioidach.

Koanalgetyki

Są to substancje, które same w sobie nie mają działania przeciwbólowego, ale mogą znacząco wspomóc terapię. W niektórych rodzajach bólu są stosowane jako leki pierwszego wyboru. W tej grupie znajdziemy leki, które stosuje się m.in. w leczeniu depresji czy też padaczki, jednak ich działanie istotnie wpływa także na terapię bólu.

Drogi podawania leków przeciwbólowych

W zależności od stosowanego leku oraz stanu Chorego mamy możliwość wybrania najlepszej drogi podawania leków z wielu dostępnych opcji. Najchętniej zalecaną formą jest droga doustna, czyli w postaci tabletek i kapsułek. 

Co jednak w przypadku, gdy Chory przyjmuje tylko płyny lub wcale nie jest w stanie przełykać? Albo niemożliwe jest opanowanie wymiotów bądź innych dolegliwości żołądkowych? U takich pacjentów możemy zastosować leki z pominięciem przewodu pokarmowego. Do takich form zaliczamy m.in.:

• wstrzyknięcia: dożylne, podskórne, domięśniowe,
• plastry stosowane na skórę,
• czopki,
• niektóre leki przeciwbólowe (np. specjalny roztwór morfiny) można stosować np. na rany przewlekłe, bezpośrednio w miejscu powstawania bólu,
• specjalne podanie leku w miejsce bólu lub w okolicę przebiegu nerwu, który unerwia daną okolicę ciała. 

Czasami lekarz może także zadecydować o stosowaniu kilku leków przeciwbólowych, które będą wzajemnie wzmacniać swoje działanie. W tym przypadku także możliwe jest stosowanie leków różnymi drogami.

Co zrobić, aby mieć pewność, że leczenie będzie skuteczne i pozwoli pozbyć się bólu?

Chcąc jak najbardziej zwiększyć szansę na powodzenie leczenia, warto stosować się do kilku zasad:

Należy także pamiętać, że ból można uśmierzyć nie tylko za pomocą leków. Często dolegliwości mogą minąć po odpowiedniej rehabilitacji oraz zabiegach fizjoterapeutycznych. Niejednokrotnie pomocna może okazać się także konsultacja psychologiczna.

Ból ma złożony mechanizm powstawania, bez wątpienia przyczyniają się do jego rozwoju i nasilenia czynniki psychiczne, a także środowiskowe (czyli nasze otoczenie).

Działania niepożądane

Mimo niesienia ulgi w cierpieniu, leczenie przeciwbólowe może być przyczyną innych problemów. W zależności od stosowanej grupy leków, działania niepożądane znacząco różnią się między sobą – od zaparć i nudności, aż po uszkodzenia żołądka i krwawienia. Wiele objawów można opanować, części z nich można zapobiegać. Warto być świadomym, jakie działania mogą zostać wywołane przez stosowane leczenie i w razie ich wystąpienia niezwłocznie zgłosić się do lekarza. Konieczna i skuteczna może okazać się zmiana leku na innych, niewywołujący podobnych objawów.

Ból a depresja

Niestety często idą ze sobą w parze. I niestety często objawy te nasilają się wzajemnie – depresja zwiększa odczuwanie bólu, a ból jeszcze bardziej upośledza funkcjonowanie i wpływa na zaburzenia nastroju.

Depresja istotnie wpływa na przebieg leczenia chorób przewlekłych. Często ze względu na obniżoną motywację i zmniejszone chęci do działania pacjenci mniej chętnie decydują się na modyfikację stylu życia i prowadzenie skutecznego leczenia.

Depresja także jest chorobą, którą należy leczyć!

Gdy leczenie przeciwbólowe nie działa…

Może okazać się, że mimo terapii, ból nie ustępuje lub zauważalna jest tylko niewielka poprawa, niewystarczająca do poczucia komfortu. Taka sytuacja może się zdarzyć nawet pomimo rozpoczęcia leczenia we właściwym momencie i stosowania się do wszystkich zaleceń.

Może być też tak, że istnieją trudności w rozpoznaniu właściwego zespołu bólowego. Wiele trudności w leczeniu bólu mogą także przysporzyć niemożliwe do opanowania objawy uboczne. Co robić w takich przypadkach?

Poradnia leczenia bólu

Gdy wyczerpują się możliwości skutecznego radzenia sobie z bólem, warto rozważyć wizytę w poradni leczenia bólu. Jest to miejsce, w którym specjaliści w tej dziedzinie (najczęściej są to lekarze anestezjolodzy, neurolodzy, specjaliści medycyny paliatywnej, ale także odpowiednio przeszkolone pielęgniarki, fizjoterapeuci, czy psycholodzy) dokładają wszelkich starań, aby ulżyć choremu w cierpieniu. Stosowane metody nie ograniczają się jedynie do farmakoterapii, ale także do psychoterapii, rehabilitacji oraz metod interwencyjnych.

Aby znaleźć najbliższą poradnię leczenia bólu, warto skorzystać z Informatora o Terminach Leczenia udostępnianego przez NFZ.

Podsumowanie

Sposobów radzenia sobie z bólem jest wiele i u każdego Chorego terapia może wyglądać zupełnie inaczej. Ważne, aby była ona skuteczna i pozwoliła uwolnić się do bólu. Nikomu nie jest pisane życie z ciągłym, utrudniającym normalne funkcjonowanie bólem. Farmakoterapia, psychoterapia, rehabilitacja – często połączenie kilku metod może przynieść ogromną ulgę i do tego należy dążyć.

Komentuj, pytaj!

Zapraszam do pozostawiania komentarzy pod tym tekstem. Na Twoje pytania postaram się odpowiedzieć bezpośrednio lub przygotuję artykuł na dany temat. W ten sposób możesz pomóc nie tylko sobie, ale i innym osobom mającym podobne problemy lub wątpliwości.

Zobacz więcej

• Czym jest ból? – w tym artykule wyjaśniam co to jest ból, jak powstaje i co może szczególnie niepokoić

W najbliższym czasie pojawią się kolejne artykuły, w których poruszę temat poszczególnych grup leków przeciwbólowych. Zachęcam do śledzenia bloga oraz informacji na Facebooku!