Nudności i wymioty są dla Chorych bardzo uciążliwe. Utrudniają codzienne funkcjonowanie, uniemożliwiają przyjmowanie posiłków pogłębiając wyniszczenie. Wymioty nasilają odczuwanie bólu, wyrywają Chorych ze snu, Wreszcie uniemożliwiają normalne podawanie leków doustnie. Dlatego należy z nimi walczyć! Oto jak.

Przyczyny nudności i wymiotów u Chorych paliatywnych

Od razu zaznaczę, że przyczyn wymiotów i nudności u Chorych terminalnie jest wiele. Często się na siebie nakładają. Aby skutecznie leczyć wymioty trzeba te przyczyny znaleźć i każdą z nich leczyć. Wśród najważniejszych są:

• Problemy z układem pokarmowym: jego zwężenie, w tym po radioterapii; zaparcia; zwolnienie pasażu jelitowego; choroby wątroby.

• Zatrucia: poprzez podawanie leków (morfiny i jej pochodnych, leków z grupy NLPZ) oraz po chemioterapii.

• Problemy związane z błędnikiem, w tym guzy okolicy głowy.

• Zaburzenia ośrodkowego układy nerwowego: guzy mózgu, wzrost ciśnienia śródczaszkowego, przerzuty. Wreszcie ból.

• Zaburzenia elektrolitowe: głównie utrata potas (niski poziom potasu czyli hipokaliemia).

Płyny i elektrolity

Nawadnianie Chorego z nudnościami i wymiotami jest koniecznością. Ale jest też wyzwaniem. Najważniejsze aby zapobiegać odwodnieniu i utracie elektrolitów (potasu i sodu, chloru). Niestety często błędne koło wymiotów nakręca się samo: wymioty prowadzą do utraty elektrolitów co znów nasila wymioty. I tak dalej.

1. W pierwszej kolejności podajemy elektrolity doustnie (gotowe, kupione w aptece bez recepty). Najlepiej rozpuścić je w znacznej ilości wody i smak dobrać według indywidualnych upodobań. Warto podawać je chłodne (z lodówki). Chorzy łatwiej je tolerują, a chłodne mocniej łagodzą dolegliwości.

2. Unikamy podawania płynów bardzo słodkich oraz kawy i herbaty – nasilają wypłukiwanie potasu!

3. Warto zastosować preparaty ochronnie działające na śluzówkę przewodu pokarmowego, np. Tasectan (bezsmakowy) lub Smectę.

Kroplówki przy wymiotach i nudnościach

Zawsze rozważam dokładnie wszystkie za i przeciw zastosowania płynów w postaci innej niż doustnie (zobacz osobny artykuł na temat podawania płynów w kroplówce). Akurat jeśli chodzi o wymioty są ważne wskazania, aby podać płyn dożylnie lub podskórnie.

Przede wszystkim jeśli Chory jest odwodniony, a wymiotuje i nie sposób podać mu płynów doustnie – pozostaje właśnie ta forma leczenia. W efekcie udaje się zwykle wyrównać niedobory elektrolitów (stosując PWE – płyn wieloelektrolitowy) oraz sól fizjologiczną w stężeniu 0,9% (NaCl). Zwykle objętości około 250-500 ml wystarczają, potem można podawać płyny doustnie. Dbaj o to by Chory pił niezależnie od podawanych płynów dożylnie/podskórnie.

Podanie płynów podskórnie lub dożylnie ma też tę zalecę, że do płynu możemy dodać leków o działaniu przeciwwymiotnym, rozkurczowym, przeciwbólowym.

Leki w nudnościach i wymiotach

Spośród leków stosowanych w nudnościach i wymiotach mamy szereg preparatów dostępnych bez recepty oraz grupę leków z przepisu lekarza. Niezależnie jednak od dostępności leku, zawsze należy jego stosownie skonsultować z lekarzem prowadzącym Chorego. Głównie po to, aby uniknąć interakcji między lekami.

1. Wśród leków dostępnych bez recepty dobrze sprawdzają się:

• • dimenhydrynat (Aviomarin), który często wystarczająco dobrze radzi sobie z nudnościami i wymiotami;

• • drotaweryna (No-spa), która jest pomocna w stanach skurczowych przewodu pokarmowego, w tym kolce jelitowej,

• • hioscyna (np. Buscopan forte) – o równie dobrym działaniu rozkurczowym na przewód pokarmowy. Uwaga: obu powyższych leków nie łączymy z lekami prokinetycznymi (zapytaj lekarza).

2. Leki na receptę:

• • Prokinetyczne – poprawiają pracę układu pokarmowego, tak by działał „w dobry kierunku”. To między innymi metoklopramid.

• • Dość dobrze sprawdzają się przeciwwymiotnie haloperidol i chlorpromazyna (Fenactil). Są to silne leki, działają na ośrodkowy układ nerwowy i poza zmniejszeniem nudności i wymiotów powodują uspokojenie Chorego i poprawiają sen.

• • Spośród leków przeciwhistaminowych dość dobrze, mocniej od dimenhydrynatu (Aviomarinu) działa prometazyna – dostępna w tabletkach i syropie.

• • Sterydy w iniekcjach lub doustnie, zwykle deksametazon w dawkach po 1-4 mg.

• • Ondansetron – świetny wybór zwłaszcza w wymiotach po chemioterapii lub radioterapii. Sprawdza się także u dzieci. Rzadko obserwuje się po nim działania niepożądane.

• • Czasami, gdy wymiotom towarzyszy ból z okolicy nadbrzusza stosujemy leki o działaniu osłonowym na żołądek (tzw. IPP).

Leczenie rozpoczynamy najczęściej od podania leków podskórnie lub dożylnie. Potem, po około 40 minutach można podać lek doustnie i kontynuować już terapię podawaniem leków w tabletkach, co ułatwia jej prowadzenie, jeśli tylko wymioty ustąpiły.

Co jeszcze można zrobić w wymiotach i nudnościach

Wśród sprawdzonych i polecanych metod, które warto byś wykorzystał do pomocy Choremu są:

• Stosowanie lekkostrawnej diety, unikanie ostrych przypraw, podawanie potraw o znacznym stopniu przetworzenia (gotowanych, duszonych, pieczonych w piekarniku, zrobionych na parze). Unikaj podawania produktów tłustych i smażonych.

• Pamiętaj, że nabiał (zwłaszcza mleko) nasilają działanie układu pokarmowego i mogą wzmacniać dolegliwości bólowe. Unikaj ich.

• Wietrz pomieszczenia! Im chłodniej tym mniejsza tendencja to nudności i wymiotów.

• Jeśli podajesz specjalne wysokobiałkowe preparaty (np. NutriDrink) pamiętaj by stosować je powoli (jedna buteleczka przez ponad 30 minut) oraz rozcieńczać wodą.

• Unikaj przejedzenia – podawaj posiłki w mniejszych porcjach, za to częściej (6-8x na dobę).

• Zwróć uwagę na leki: czy po podaniu któregoś z leków nie dochodzi do nasilenia nudności i wymiotów? Porozmawiaj na ten temat z lekarzem.

• Migdały i imbir mają dobre działanie w nudnościach. Imbir najlepszy jest świeży, tarty.

• Pamiętaj (wspominałem już o tym wcześniej) o podawaniu chłodnych płynów.

Warto przeczytać

O radzeniu sobie z innymi objawami u Chorych umierających piszę w działach:

• Domowa apteczka – jakie leki i preparaty stosować, kiedy.

• Narzędziownia umierania – jaki sprzęt jest potrzebny w domu gdy Bliski umiera.

Zachęcam do przeczytania.

Komentuj, pytaj!

Zapraszam do pozostawiania komentarzy pod tym tekstem. Na Twoje pytania postaram się odpowiedzieć bezpośrednio lub przygotuję artykuł na dany temat. W ten sposób możesz pomóc nie tylko sobie, ale i innym osobom mającym podobne problemy lub wątpliwości.