Leki powinny być podawane Chorym doustnie. Jest to najbardziej optymalna droga podania. Także dla Chorych starszych, Pacjentów paliatywnych i umierających.

Doustne podawanie leków

Leki można podawać doustnie – stwierdzenie to jest oczywiste. Wspominam jednak o tym na początku aby jasno zakomunikować – gdy tylko to możliwe to właśnie ta droga podawania leków jest najbardziej optymalna. Jest bezpieczna, łatwa w kontroli, umożliwia podawanie łatwych do odmierzenia porcji leków. Zwracam uwagę, że gdy występują zaburzenia połykania lub nawilżenia śluzówek warto na początek podać niewielką ilość płynu doustnie, aby zwilżyć usta.

Zwróć uwagę, że wiele z leków w tabletkach ma swoje odpowiedniki w zawiesinie – można je podawać rozpuszczone. Dotyczy to antybiotyków, leków wykrztuśnych i odwrotnie, także przeciwkaszlowych, leków przeciwalergicznych (krople, syropy).

Warto zauważyć, że także probiotyki można podawać w tej formie korzystając z ich wersji dla dzieci (wersje probiotyków z opisem Baby, Junior, etc.). Wiele leków uspokajających dostępnych jest w kroplach. W syropie dostępne są preparaty na pobudzenie apetytu.

Kilka leków dostępnych jest do stosowania w tabletkach rozpuszczających się w jamie ustnej (podjęzykowo, podpoliczkowo). Takimi lekami jest np. stosowany w nadciśnieniu Captopril oraz stosowana przeciwbólowo pochodna morfiny – buprenorfina (lek nazywa się Bunondol). Podając takie leki koniecznie zadbaj o prawidłowe nawilżenie śluzówek w jamie ustnej: podaj wcześniej płyn do popicia, spryskaj jamę ustną specjalnym preparatem lub wodą ze strzykawki. Dopiero po chwili podaj lek.

Doustnie stosować można także tabletki zmiażdżone – wszelkie preparaty w tabletkach dzielonych. Możesz zastosować w ten sposób leki opisane jako „tabletki”. Nie zgniataj leków w „tabletkach powlekanych”, nie rozdrabniaj „kapsułek” bez kontaktu z lekarzem lub farmaceutą. Często leki te po takim mechanicznym uszkodzeniu nie zadziałają prawidłowo.

Gdy Chory nie chce już leków…

Rodziny Chorych zgłaszają się do mnie często z obawami związanymi z zaniechaniem przyjmowania leków. Do tej pory Chory stosował całe ich garści. A teraz nagle nie chce ich połykać. Ta sytuacja budzi niepokój z dwóch powodów: (1) powstaje obawa, że zatrzymanie przyjmowania leków pogorszy stan Chorego i (2) Bliscy martwią się, że oznacza to zbliżający się kres życia.

Odstawianie leków w domu należy wykonywać pod kontrolą lekarza prowadzącego. Najlepiej stopniowo. Zwracam uwagę, że część z leków niejako „automatycznie”, samoczynnie podlega odstawieniu lub zmniejszeniu dawek:

• gdy Chory zamiast garści leków przeciwbólowych z grupy NLPZ zaczyna stosować lek w plastrach lub podskórnie;
• gdy wyniszczony Chory nie wymaga podawania leków przeciwcukrzycowych dla utrzymania optymalnego poziomu cukru (uwaga, ten optymalny poziom u umierających Chorych ma szersze granice! Cukier 160-180-220 to wciąż dobra glikemia!);
• gdy spada ciśnienie tętnicze krwi w kilku kolejnych dniach i można myśleć o redukcji dawek leków przeciwnadciśnieniowych.

Czopki

Kolejną dość dobrą metodą podawania leków jest metoda doodbytnicza. Czopki dostępne są dla wielu preparatów, w tym dla leków przeciwzapalnych i przeciwbólowych, leków na zaparcia, leków stosowanych w wymiotach. Taki sposób podania uwalnia nas od wątpliwości dotyczących wymiotów, czasami pozwala podać mniej leków doustnie gdy i tak ich liczba jest niemała. Droga doodbytnicza nie jest jednak optymalna z kilku powodów:

• Często substancja w leku (składnik czynny) została „wymyślona” do podawania doustnie, a więc do żołądka, gdzie mamy kwaśne środowisko (pH). Tymczasem w odbytnicy środowisko jest zasadowe. Zmienia to sposób w jaki wchłania się lek. Opóźnia jego działanie (np. przeciwgorączkowy paracetamol podany doustnie działa już po około godzinie, podany doodbytniczo działa nawet po 6 godzinach).

• Istnieje ryzyko wysunięcia się zbyt płytko założonego czopka, ryzyko oddania stolca w czasie po założeniu czopka, a więc fizycznie usunięcia czopka z odbytnicy. Aby temu przeciwdziałać należy upewnić się, że nie ma parcia na stolec (chęci oddania stolca) przed założeniem czopka. Czopek zakładaj tylko ,gdy Chory będzie leżał przez około godzinę, najlepiej na boku.

Pamiętaj o odpowiednim sposobie przechowywania czopków (zwykle w warunkach chłodnych: 4-8 stopni C, czyli np. w lodówce).

Leki podawane wziewnie

W ten sposób można podawać bardzo wiele leków stosowanych w leczeniu chorób układu oddechowego, w tym oskrzeli i płuc. Podajemy tak leki rozkurczowe i przeciwzapalne w astmie lub w przewlekłej obturacyjnej chorobie płuc. Podajemy także w ten sposób leki w chorobach nowotworowych z zajęciem układu oddechowego. Cel jest ten sam: rozkurczenie oskrzeli, zmniejszenie obrzęku w drogach oddechowych i ułatwienie oddychania.

Do wykorzystania dostępne są inhalatory, dyski, turbuhalery. Dla inhalatorów dostępne są także wersje z doczepianą specjalną tubą do podawania leków. Wreszcie można skorzystać z leków podawanych w nebulizacji – ze specjalnego urządzenia wyzwalającego drgania powietrza, co umożliwia „parowanie” leku i jego przenoszenie z maseczki do dróg oddechowych.

Na co zwrócić uwagę podając leki wziewnie?

1. 1. Wielu starszych Pacjwntów ma problemy z „zaciągnięciem” leku z inhalatora do oskrzeli – wyzwala dawkę leku poprzez naciśniecie spustu urządzenia, ale za słabo nabiera wdech lub nie jest w stanie wykonać wdechu jednoczasowo. W efekcie cała dawka leku pozostaje na języku. Skuteczność leczenia spada do zera, objawy duszności nasilają się. To znów utrudnia podanie kolejnej dawki leku. Koło się zamyka.

   2. Podobnie u osób z napadami kaszlu, a także Chorych nowotworowo, wyniszczonych. Nie są w stanie wygenerować dostatecznie mocnego wdechu albo wdech natychmiast inicjuje kaszel, w efekcie nie mogą zaciągnąć leku z urządzenia.

   3. W takiej sytuacji lepszym rozwiązaniem jest (czasowo lub na stałe) podać Choremu lek w nebulizacji (z maseczki) z nebulizatora lub koncentratora tlenu. Leki podawane z inhalatora, dysku lub turbuhalera mają swoje odpowiedniki w płynie (ampułki) lub kroplach. Łatwo jest więc leczenie zmienić (po konsultacji z lekarzem).

   4. Zawsze po podawaniu sterydów wziewnie pamiętaj o toalecie jamy ustnej, aby zapobiegać grzybicy. Umyj zęby, umyj jamę ustną gazikiem lub przynajmniej podaj płyn do przepłukania ust.

   5. Pamiętaj aby przerwać nebulizację, gdy Chory kaszle. Pozwól się wykaszleć i ponów podawanie leków po przerwie.

Duszność jest subiektywnym uczuciem Chorego – poczuciem utrudnionego, ciężkiego oddychania, krótkiego oddechu, trudności w nabraniu/wypuszczeniu powietrza, potrzebą większej ilości powietrza. Jest jednym z symptomów najczęściej towarzyszących umieraniu (według danych towarzyszy od 40-80% umierających).

Imię

E-mail

Zobacz więcej

• w tekście: Duszność znajdziesz informacje jak sobie z nią radzić;
• wkrótce druga część artykułu o podawaniu leków – tym razem podskórnie. Zachęcam do śledzenia bloga, w tym także na facebooku.