AKTUALIZACJA: Czy w ogóle możliwe jest wykorzystanie koncentratora tlenu  w warunkach domowych u Pacjentów z koronawirusem? Kiedy i w jaki sposób można wykorzystywać to urządzenie? Jakie warunki muszą być zapewnione, by opieka była bezpieczna i możliwa do zorganizowania?

Na te pytania postaram się odpowiedzieć w tym artykule, gdyż otrzymuje od Was wiele zapytań w tym temacie.

Kwestie techniczne

Zachęcam do przeczytania artykułu dotyczącego używania koncentratora tlenu w warunkach domowych – https://mistrzpolikarp.pl/koncentrator-tlenu/ . Tam staram się jasno wytłumaczyć w jaki sposób ten sprzęt działa i jak można go wykorzystywać.

W ciągu ostatnich miesięcy widzę rosnące trudności  z dostępem Pacjentów wymagających opieki hospicyjnej do tlenoterapii przy użyciu koncentratora. Powodem tego jest fakt, iż ów sprzęt jest wypożyczany przez pacjentów, którzy do tej pory nie korzystali z takiej formy pomocy technicznej. Mowa tu o osobach z koronawirusem SARS-CoV-2.

Zagadnienia medyczne

Jasną sprawą jest, że wirus SARS-CoV-2 powoduje zapalenie płuc, w przebiegu którego u Pacjentów dochodzi do spadku saturacji, czyli wysycenia tlenem hemoglobiny we krwi. W efekcie pojawiają się duszności. W warunkach szpitalnych leczenie takich Pacjentów prowadzone jest przy użyciu tlenoterapii. Tlen podawany jest bezpośrednio z butli, albo ze ściany z wykorzystaniem różnych urządzeń, mających zapewnić odpowiedni przepływ tlenu. W ostateczności Pacjenci podłączani są do respiratorów, które wspomagają ich oddychanie.  

Czy naśladowanie tych czynności w warunkach domowych jest w ogóle możliwe? Odpowiedź na to pytanie jest bardzo trudna. Przejrzałem literaturę i przeczytałem wiele artykułów z tego zakresu.  I muszę powiedzieć, że są miejsca na świecie, gdzie próby wprowadzenia koncentratorów domowych do terapii Pacjentów z łagodnymi postaciami zapalenia płuc w przebiegu Covid – 19 funkcjonują i zdają się mieć rację bytu.

Ważne problemy

Lekarze opisujący sposób prowadzenia terapii u Pacjentów z koronawirusem, wykorzystującej koncentratory domowe, zwracają uwagę na konieczność bardzo dobrej selekcji Chorych, wymagających tej formy opieki. Pamiętajmy, że większość z tych Pacjentów powinna być jednak leczona w warunkach szpitalnych, gdzie możliwe jest stałe monitorowanie ich podstawowych parametrów. W szpitalu bowiem można obserwować ich stan ogólny, poczucie duszności czy stan świadomości. Istniej również możliwość zmierzenia tym Chorym poziomu saturacji, tętna, ciśnienia, temperatury i ilości oddechów.

 Wyobrażam sobie jednak, że takie warunki można również zapewnić w domu, mając do dyspozycji ciśnieniomierz, pulsoksymetr czy termometr. Wymaga to oczywiście stałego nadzoru innych osób.

Bez wątpienia znaczna część Pacjentów, zwłaszcza osób starszych, wymaga jednak opieki w warunkach szpitalnych. Są to osoby ze średniej i wysokiej grupy ryzyka. To właśnie ci Pacjenci potrzebują tlenoterapii nie tylko w chwili zwiększonego wysiłku, ale także podczas spoczynku. Osoby mające istotne symptomy – zaburzenia świadomości czy  dolegliwości brzuszne również powinni być leczone w warunkach szpitalnych. Dotyczy to także Pacjentów, którzy upadali w warunkach domowych. Również badania laboratoryjne, które należałoby wykonać mogą podpowiedzieć, czy Pacjent powinien znaleźć się w warunkach szpitalnych, czy też nie.

Już sama organizacja tych wszystkich elementów w warunkach domowej opieki jest trudna, choć nie twierdzę, że niemożliwa. W końcu Pacjentów w opiece hospicyjnej od bardzo dawna leczymy tlenoterapią bierną. Uznajemy to bowiem za standard postępowania.

Zabezpieczenie

Chciałem tutaj z całą stanowczością, tak jak mówi literatura, podkreślić, że prowadzenie Pacjentów w warunkach domowych z tak nieprzewidywalną w swoim przebiegu chorobą, jaką jest Covid – 19 nie jest łatwe. Wymaga bowiem dużego treningu ze strony personelu medycznego, który tych Pacjentów prowadzi, a także przygotowania ich Opiekunów. To znowu wymaga zaangażowania wielu sił i środków w taki sposób, aby faktycznie możliwe było całodobowe monitorowanie stanu Chorego w warunkach domowych. Prowadzenie tego pod nadzorem lekarza rodzinnego, dostępnego od poniedziałku do piątku w określonym czasie, z pominięciem godzin wieczornych i weekendów jest dla mnie trudne do wyobrażenia sobie. To jednak powinna być opieka stała, z możliwością nadzorowania  Pacjenta o każdej porze dnia i nocy, z wykorzystaniem nowoczesnych metod.

W tej chwili jedną z nich jest wykorzystywanie pulsoksymetrów na odległość. Wprowadzony w Polsce system PulscoCare pozwala na śledzenie  w warunkach domowych nasycenia hemoglobiny tlenem. Dane są raportowane centralnie, a stały nadzór nad tymi informacjami prowadzi wykwalifikowany personel medyczny. Taki system mógłby się stać częścią większego systemu, związanego z opieką nad Pacjentami w warunkach domowych. Mam tu na myśli osoby, które wymagają biernej tlenoterapii, np. z użyciem koncentratora tlenu.

Drugim elementem jest niewątpliwie pouczenie Rodziny i Opiekunów Chorego, co do pomiarów parametrów życiowo ważnych i raportowania stanu Pacjenta. Ważne jest również odpowiednie dbanie o Chorego, również w aspekcie nawadniania, żywienia, obracania Pacjenta, aktywizowania go do codziennych czynności, czy też prewencji zakrzepowej. Mówimy przecież przede wszystkim o Pacjentach, którzy w przebiegu Covid będą głównie leżeć.

Tlenoterapia po szpitalu

Coraz częściej trafiają do mnie Pacjenci, którzy zostali wypisani po leczeniu Covid – 19 w warunkach szpitalnych. Zostają oni skierowani do dalszej kuracji w warunkach domowych, z zaleceniem stosowania tlenoterapii biernej. W takiej sytuacji nie ma jeszcze jasnych i klarownych wytycznych co do sposobu prowadzenia takich Pacjentów. Niemniej jednak, należy postępować z nimi podobnie jak z Chorymi na przewlekłą obturacyjną chorobę płuc (POChP), którzy wymagają leczenia tlenem w warunkach domowych, czy Pacjentami będącymi pod opieką hospicjów domowych. Tutaj wkład lekarzy medycyny paliatywnej, lekarzy intensywnej terapii czy anestezjologów oraz szkolenia w zakresie prowadzenia takiej terapii byłby bardzo wskazane.

Podsumowanie

Na ten moment nie jestem w stanie odpowiedzialnie zalecić, aby ktokolwiek mógł prowadzić leczenie ostrej fazy infekcji wirusem SARS-CoV-2 w warunkach domowych z wykorzystaniem tlenu. Jeśli Pacjent wymaga tlenoterapii, powinien znaleźć się w szpitalu. Tam  można go stale monitorować w zakresie wszystkich parametrów, wykonać badania laboratoryjne, zdjęcia rentgenowskie klatki piersiowej, ultrasonografię czy wreszcie tomografię klatki piersiowej. W szpitalu można również zapewnić wielospecjalistyczną opiekę takiemu Pacjentowi, w tym konsultacje kardiologiczne, pulmonologiczne czy rehabilitację.

Stanowisko Rady Medycznej

Stanowisko konsultantów krajowych: medycyny rodzinnej, chorób zakaźnych oraz anestezjologii i intensywnej terapii we współpracy z Radą Medyczną przy Premierze RP z dnia 01.02.2021 r. w zakresie tlenoterapii w domu u Pacjentów z COVID-19:

Nie zaleca się stosowania tlenoterapii domowej w ostrej fazie choroby w związku z ryzykiem gwałtownego pogorszenia zagrażającego życiu. Konieczność stosowania tlenoterapii w leczeniu COVID-19 stanowi bezwzględne wskazanie do hospitalizacji.

„Pacjent z chorobą COVID-19, u którego pojawia się niewydolność oddechowa wymagająca stosowania tlenoterapii, wymaga niezwłocznego leczenia w warunkach szpitalnych. Tlenoterapia domowa jest powszechnie stosowana w leczeniu pacjentów z przewlekłą niewydolnością oddechową, lecz nie może być stosowana w leczeniu ostrej niewydolności oddechowej. Pojawienie się ostrej niewydolności oddechowej świadczy o postępie choroby i groźbie bardzo szybkiego pogorszenia, mogącego prowadzić do bezpośredniego zagrożenia życia. Dodatkowo, zastosowanie tlenoterapii w domu może spowodować opóźnienie w dotarciu pacjenta do szpitala, przez co pacjent traci szansę na otrzymanie leczenia wymagającego zastosowania w pierwszych dobach choroby COVID-19 o ciężkim przebiegu (5-8 dni od wystąpienia objawów).”