Dolegliwości bólowe jamy ustnej są bardzo częste u Chorych terminalnie. Towarzyszą także Pacjentom po chemioterapii i radioterapii. Ból, pieczenie i suchość są utrapieniem.  Dziś piszę, jak radzić sobie z zapaleniem jamy ustnej. Jak ulżyć Bliskim, poprawić komfort. Ułatwić przyjmowanie pokarmu.

Około rok minął od nagłego wezwania do Chorej, która przebywała w domu z Bliskimi, ale od czasu wypisu ze szpitala, całe 5 długich dni, nic nie była w stanie zjeść. Pacjentka przeszła zabieg usunięcia tarczycy i okolicznych węzłów chłonnych, gdzie miała nowotwór. Przeszła również radioterapię.

Efektem wszystkich tych działań w okolicy szyi i głowy był ból przy połykaniu, ból jamy ustnej, uczucie ciągłego oparzenia jej wnętrza. A co za tym idzie, spadek apetytu praktycznie do zera.

Rodzina bała się, że to wynik choroby nowotworowej, jakieś powikłanie po zabiegu chirurgicznym albo początek depresji. Tymczasem okazało się, że problem jest znacznie bardziej badalny – Chorej nieustannie wysychało w ustach, w efekcie nie tylko nie była w stanie nic przełknąć, ale nawet wzięcie kęsa pokarmu do ust sprawiało Jej ból.

Dziś w artykule o tym, co udało się zrobić, by Pacjentce pomóc. I jak.

Dlaczego dochodzi do zapalenia jamy ustnej?

Zapalenie jamy ustnej i suchość w ustach wynikają najczęściej z dotychczasowego przebiegu leczenia. Często odpowiedzialne są leki, między innymi:

• leki antymuskarynowe (np. skopolamina wykorzystywana przeciwwymiotnie czy bromek ipratropium wykorzystywany w astmie),
• leki przeciwdepresyjne,
• opioidy,
• diuretyki.

Wśród innych istotnych przyczyn należy wymienić infekcje grzybicze ust, odwodnienie, oddychanie przez usta, podawanie tlenu przez maskę oraz oczywiście zastosowane leczenie chemioterapeutyczne i radioterapię okolicy głowy i szyi. Również niedobory związane z wyniszczeniem mogą nasilać zapalenie w obrębie jamy ustnej, głównie chodzi o niedobór witaminy C oraz żelaza.

Naturalne metody na ból jamy ustnej

Spośród naturalnych metod radzenia sobie z dolegliwościami bólowymi jamy ustnej jestem w stanie polecić jedną. Chodzi o stosowanie roztworu rumianku (zwykle 1%). Oczywiście zastosowanie rumianku nie powinno dziwić – od wieków znane są jego właściwości zmniejszające ból w zakresie jamy ustnej, czy w przewodzie pokarmowym. Ekstrakt z rumianku można znaleźć w wielu pastach do zębów.

Rumianek zmniejsza stan zapalny jamy ustnej i dziąseł, regeneruje nabłonek uszkodzony aftami, przypisuje się mu również działanie zmniejszające ryzyko infekcji w obrębie jamy ustnej.

Rumianek pozytywnie ogranicza również uczucie suchości w jamie ustnej.

Warto zwrócić uwagę także na inne czynniki zmniejszające dolegliwości bólowe w zakresie jamy ustnej. Należą do nich:

• wszystkie czynności higieniczne w zakresie ust: mycie zębów miękką szczoteczką, ich płukanie, podawanie preparatów do żucia między posiłkami;
• ssanie kostek lodu, gumy do żucia bez cukru lub kawałków ananasa;
• dbanie o odpowiednie nawilżenie posiłków, przygotowywanie posiłków zmiksowanych, różnego rodzaju galaretek, jogurtów, przecierów;
• unikanie cukrów prostych, ponieważ zwiększają uczucie suchości w jamie ustnej.

Zachęcam do zapoznania się z rekomendacjami specjalistów z różnych dziedzin medycyny, a skupionych w Polskiej Grupie Specjalistów ds. Profilaktyki i Leczenia Powikłań w Jamie Ustnej.

Leki w zapaleniu i bólu jamy ustnej

Każde leczenie zapalenia lub bólu w jamie ustnej zaczynamy od sprawdzenia, skąd się wziął. Jeśli możemy jakoś to zmienić – próbujmy. Skuteczne może okazać się zmienienie leków dotychczas stosowanych (patrz pierwszy akapit artykułu). Zachęcaj Chorego, by unikał alkoholu, tytoniu, kwaśnej żywności.

Wśród preparatów, których skuteczność widziałem u Chorych mogę polecić kilka (uwaga, to nie jest reklama produktów, nie jest to afiliacja, nic z polecania tych akurat preparatów nie mam):

• Caphosol, płyn, do płukania jamy ustnej – dobrze sprawdza się w nawilżaniu jamy ustnej.
• Revicord Muco spray – ma właściwości nawilżające i kojące, co daje uczucie zmniejszenia bólu, pieczenia i suchości w jamie ustnej, zawiera wyciąg z rumianku.
• BIOTENE OralBalance Gel, który ma zastąpić ślinę, chroni jamę ustną i przynosi ulgę Chorym.
• XEROSTOM żel, zwiększa wydzielanie śliny i łagodzi dolegliwości ze strony jamy ustnej.
• Dobrze przeciwbólowo w zakresie jamy ustnej działa popularny środek na ból gardła infekcjach: Tatnum Verde.
• W przypadku infekcji lub ryzyka infekcji w jamie ustnej dobrze sprawdza się też (stosowany np. do odkażania pola operacyjnego) Corsodyl (chlorheksydyna), płyn do płukania jamy ustnej. Nie stosuj go w przypadku poparzenia po radioterapii!
• Przeciwbólowo warto rozważyć stosowanie preparatów zawierających lignokainę, w tym żeli stosowanych u dzieci przy ząbkowaniu.
• Na owrzodzenia, stany zapalne i ból w zakresie jamy ustnej sprawdza się popularny żel stomatologiczny Sachol. Nie powinien on być jednak stosowany częściej niż 3 razy na dobę.
• W przypadku silnego bólu stosuje się miejscowo płukanki z morfiny – roztwór 0,2%.

Warto zwrócić uwagę na niecodzienne zastosowanie preparatów dostępnych na Polskim rynku. Dotyczy to tzw. użycia “off label” czyli poza rejestracją wybranych leków. Takim preparatem jest pilokarpina, zawarta w kroplach do oczu stosowanych w jaskrze. Pilokarpina ma ciekawe właściwości (w zasadzie można powiedzieć skutki uboczne, tyle że w tym wypadku akurat to one nas interesują najbardziej). Powoduje mianowicie zwiększenie produkcji śliny.

Pilokarpina w ilości 3-4 kropli na porcję z dodatkiem słodkiego syropu lub wody potrafi mocno pobudzić wydzielanie śliny. Warto porozmawiać o tym z lekarzem. Zwracam uwagę, że pilokarpiny nie należy stosować u Chorych z POChP (przewlekłą obturacyjną chorobą płuc), astmą oraz z zaparciami i z chorobami serca.

Wśród preparatów wykonywanych przez apteki polecam jeden, tzw. mieszankę laryngologiczną. Oto jej skład recepturowy:

Vit A + D3 8,0
Glicerini 160,0
Ol. Menth. pip. 0,4
M.f. sol. 
Dtd No. V
D.S. 3x15ml /d

Komentuj, pytaj!

Zapraszam do pozostawiania komentarzy pod tym tekstem. Na Twoje pytania postaram się odpowiedzieć bezpośrednio lub przygotuję artykuł na dany temat. W ten sposób możesz pomóc nie tylko sobie, ale i innym osobom mającym podobne problemy lub wątpliwości.

Literatura

Badania potwierdzające pozytywny wpływ rumianku na jamę ustną:

• https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26763612