Grypa – jej wirus ulega często zmienności genetycznej, dlatego każdego roku przygotowywana jest nowa szczepionka, aby skutecznie nas chronić! Szczepienie zmniejsza ryzyko zachorowania na grypę oraz ryzyko jej poważnych powikłań.

Byłem wtedy studentem przedostatniego roku medycyny. Zajęcia odbywały się w Klinice Chirurgii Serca, Naczyń i Transplantologii szpitala im. Jana Pawła II w Krakowie. Było jasne, że pozostaną na długo w mojej głowie ze względu na skomplikowanie tematu i (sławne) nazwiska  wykładowców. Jak się okazało, pozostały we mnie do dziś, mimo upływu lat, z zupełnie innego powodu.

Wciąż widzę twarz chłopaka, wtedy niewiele starszego ode mnie, niespełna 30-letniego, leżącego na intensywnym nadzorze, podpiętego do aparatury nie tyle podtrzymującej życie, co właściwie żyjącej za niego. Czekał na serce do przeszczepu. Wszystko dlatego, że jego własne nie wytrzymało walki z infekcją – powikłaniem po grypie, której nie „wyleżał”. Powikłaniem po grypie, na którą się nie zaszczepił.

Od tego czasu szczepię się regularnie.

Grypa. Dlaczego należy się zaszczepić?

Szczepienie zmniejsza ryzyko zachorowania na grypę i ryzyko rozwoju powikłań pogrypowych, takich jak zapalenie płuc czy pogorszenie współistniejącej choroby przewlekłej; redukuje także ryzyko wystąpienia najgroźniejszego powikłania jakim jest śmierć, zwłaszcza w grupie podwyższonego ryzyka ciężkiego przebiegu grypy.

Jeżeli dojdzie do zakażenia wirusem grypy, to dzięki szczepieniu objawy choroby są mniej nasilone.

Szczepienie jest wskazane zwłaszcza jeśli masz ponad 55 lat!

Nawet jeśli jesteś zdrowy i rzadko chorujesz, ale w Twoim otoczeniu znajdują się małe dzieci lub osoby z obniżoną odpornością czy też po 65. roku życia, dobrze jest się uodpornić i dzięki szczepieniu uniknąć zarażenia ich.  

UWAGA: Szczepienie nie zapobiega zachorowaniu na zwykłe „przeziębienie”, ale działa celowanie przeciwko wirusom grypy typu A i B, które najczęściej powodują zachorowanie na tę groźną chorobę.

Czy powinieneś zaszczepić się przeciw grypie?

Jesteś:

• osobą po 55. roku życia,

• pracownikiem ochrony zdrowia, szkół, handlu, transportu,

• pensjonariuszem domów opieki zdrowotnej,

• po przeszczepie narządów i tkanek,

• kobietą planującą ciążę w okresie nasilenia zachorowań na grypę,

• kobietą w ciąży (najlepiej szczepić się w II i III trymestrze), 

• kobietą karmiącą.

Jesteś osobą mającą bliski kontakt z:

• dziećmi poniżej 5 lat (a zwłaszcza poniżej 6. miesiąca życia),

• osobami przewlekle chorymi,

• osobami w wieku podeszłym (po 65. roku życia).

Czy cierpisz na:

• niewydolność układu oddechowego,

• astmę oskrzelową,

• przewlekłą obturacyjną chorobę płuc (POChP),

• niewydolność układu krążenia,

• chorobę wieńcową,

• niewydolność nerek,

• nawracający zespół nerczycowy,

• chorobę wątroby,

• chorobę metaboliczną (np. cukrzycę typu I, dnę moczanową, zespół metaboliczny, hemosyderozę),

• choroby neurologiczne (padaczkę, stwardnienie rozsiane, migrenę, jesteś po udarze mózgu),

• choroby nowotworowe układu krwiotwórczego,

• choroby neurorozwojowe (rozszczepy kręgosłupa, rozdwojenie rdzenia, rozszczepy czaszkowo-mózgowe).

Jeśli na któregokolwiek z powyższych odpowiedziałeś: TAK – oznacza to, że powinieneś się zaszczepić.

Grypa: wpływ szczepienia na odporność

Szczepionka daje ochronę przed zakażeniem typami wirusa grypy odpowiedzialnymi za zachorowania w danym sezonie grypowym, jak również – co bardzo istotne – służy do ochrony przed powikłaniami pogrypowymi (np. przed rozwojem zapalenia płuc, zapalenia mięśnia sercowego, ze zgonem włącznie).

Powoduje wytworzenie przeciwciał antyhemaglutyninowych i antyneuraminidazowych, a także przeciwciał ochronnych przeciwko składowym wirionu. Niszczą one wirusa, gdy ten dostanie się do naszego organizmu.

Przeciwciała ochronne pojawiają się już po 7 dniach od szczepienia. 

Szczepienie nie chroni przed infekcjami wywołanymi przez wirusy grypopodobne. 

Grypa: skuteczność szczepienia

Odporność pojawia się około tygodnia po szczepieniu, kiedy to u ok. 90% zdrowych dorosłych wytwarzają się specjalne przeciwciała ochronne.

Ochrona trwa ok. 6 – 10 miesięcy. 

Należy szczepić się co roku.

Szczepienie: kiedy tak, kiedy nie?

Najlepiej zaszczepić się przed sezonem grypowym, to jest we wrześniu lub w październiku.

Szczepienie dla dorosłych składa się z jednej dawki (niezależnie czy szczepisz się przeciw grypie po raz pierwszy, czy też po raz kolejny) podanej domięśniowo lub podskórnie. 

Nie szczep się, jeżeli:

• jesteś silnie uczulony na którykolwiek składnik danego preparatu (patrz: ulotka preparatu!), np. na białko jaja kurzego;
• po poprzedniej dawce danej szczepionki wystąpiła u Ciebie ciężka reakcja alergiczna,
• szczepionka nie powinna być podawana osobom, u których po spożyciu jaja kurzego wystąpiła kiedykolwiek ciężka reakcja alergiczna,
• aktualnie przechodzisz infekcję z wysoką gorączką tj. powyżej 38,5°C,
• jesteś leczony wysokimi dawkami sterydów. 

Można mieć wątpliwości co do szczepienia, jeśli:

• masz zaostrzenie choroby przewlekłej (niekiedy będzie konieczna ocena Twojego stanu zdrowia przez lekarza specjalistę) – do czasu ustąpienia objawów,
• chorowałeś kiedyś na zespół Guillain- Barre’go (szczepienie szczepionką inaktywowaną, czyli nie zawierającą żywego wirusa, jest bezpieczne; konieczna jest tylko uważność przy kwalifikowaniu do szczepienia).

W takiej sytuacji skontaktuj się koniecznie z lekarzem, który podejmie decyzję o szczepieniu.

W razie jakichkolwiek wątpliwości, dotyczących Twojego stanu zdrowia, zgłoś je lekarzowi, który będzie Cię badał przed szczepieniem.

NOP?

Nieporządny odczyn poszczepienny wzbudza żywe zainteresowanie mediów. Tymczasem faktycznie mogą pojawić się objawy, takie jak:

• miejscowe (u 50-70% zaszczepionych osób): zaczerwienienie, bolesność, obrzęk, świąd; (ustępują po ok. 2 dniach); 
• ogólne (u 11-35% zaszczepionych osób): gorączka, bóle głowy, mięśni, stawów 
• bardzo rzadko występują reakcje alergiczne na składniki szczepionki: dreszcze, obrzęk Quinkego, astma, wstrząs anafilaktyczny.

Pamiętaj, aby jak najszybciej poinformować swojego lekarza pierwszego kontaktu o wystąpieniu jakiegokolwiek negatywnego objawu, który pojawi się u Ciebie do 4 tygodni od szczepienia, a który został wymieniony przez lekarza w czasie kwalifikacji do szczepienia lub ujęty w ulotce dołączonej do szczepionki!

Pamiętaj, że…

• … wirus grypy ulega często zmienności genetycznej, dlatego każdego roku przygotowywana jest nowa szczepionka, aby skutecznie nas chronić!
• … zwracaj uwagę, czy kupujesz szczepionkę aktualną w danym sezonie.

Preparaty dostępne w Polsce

Żadna szczepionka nie zawiera żywego wirusa. Wszystkie szczepienia podaje się osobom dorosłym jeden raz na sezon infekcyjny (optymalnie na jego początku, w okolicach sierpnia-września). Dostępne preparaty to:

• Vaxigrip Tetra. Droga podania: domięśniowo lub głęboko podskórnie.

Cena: około 40 zł; cena jeśli Pacjent ma ponad 65 lat: 22,88 zł (odpłatność 50%), producent: Sanofi Pasteur.

• Influvac. Droga podania: domięśniowo lub głęboko podskórnie.

Cena: około 25 zł; producent: Mylan.

Uwaga: od 1 lipca 2018 roku Ministerstwo Zdrowia wprowadziło refundację na szczepionkę przeciw grypie – jeśli ukończyłaś/ukończyłeś 65. rok życia możesz uzyskać receptę na szczepionkę od lekarza z odpłatnością 50%!!!